Ülkemizin kırmızı et açığı, büyükbaş kırmız et fiyatlarındaki artış, kuzu etine olan yüksek talep ve koyun sütünden elde edilen ürünlerin tüketiminde artış olması gibi faktörler koyun yetiştiriciliği yatırımını cazip kılmaktadır. Ayrıca Devletin girişimciye sağladığı hibe ve teşvikler koyun çiftliği yatırımının daha kısa sürede kendini finanse etmesini sağlamaktadır.

Yyatırım için uygun bölge ve ırk seçimi, yeterli genişlikte mera bulunması, uygun teknik altyapı seçimi ve işletme sürecinde uygun yöntem ve tekniklerin kullanılması ile yüksek verim ve düşük maliyet sağlanarak karlı bir koyunculuk yatırımı gerçekleştirilebilir. Özellikle yatırım öncesinde yapılan seçimler, işletme döneminde karlılığı önemli oranda değiştirmektedir.

Koyun çiftliğinde elde edilen ürünler

Ülkemizdeki koyun çiftliği yatırımlarının önemli bir kısmı et üretimine yöneliktir. Et koyunculuğunda bir koyun çiftliğinde elde edilen başlıca ürün kuzudur. Diğer ürünler ise süt, yapağı, gübre, yaşlı koyun ve damızlık koyundur. Süt koyunculuğunda ise ana ürün süt, diğerleri ise yan üründür.

Hammadde ve yardımcı malzemeler

Koyun besi çiftliğinde kullanılan ana hammadde kaba yem ve kesif yemdir. Yem dışında kullanılan hammaddeler; su, tuz, kuzu maması, mineral katkılar, aşı malzemesi ve diğer hammaddelerdir.

Potansiyel müşteriler

Koyun besi çiftliğinde elde edilen kuzular, karkas et olarak genellikle toptan alım yapan firmalara satılmaktadır. En önemli alıcılar et işleme tesisi sahibi firmalardır. Damızlık koyun çiftliklerinde elde edilen koyun ve koçlar ise genellikle damızlık ihtiyacı olan diğer koyun çiftliklerine satılmaktadır.

Elde edilen süt, süt işleme tesislerine satılmaktadır.

Teknik altyapı

Koyunculuk genellikle meraya dayalı bir hayvancılık türü olduğundan yeterli genişlikte ve nitelikte mera olması hususu yatırım yaparken en önemli hususlardan biridir. Diğer ana altyapı ise koyun ağılıdır. Ağıl yapısı ve genişliği; koyun sayısına ve bölgenin iklimine göre değişiklik göstermektedir. Ağılda ve merada kullanılan makine ve teçhizat ise traktör, yem karma ve dağıtma römorku, kantar, suluk, yemlik, su deposu, kırkım makinesi, hayvan yükleme rampası, jeneratör ve diğer makine ve yardımcı elemanlardır.

Ayrıca çiftlik içerisinde bir idari bina ve bakıcı evi yapılması gerekir. Eğer entegre hayvancılık tesisi kurulacak ise elde edilen ürünlerin işlenmesine yönelik bir tesis kurulması gerekir.

Kuruluş yeri seçimi

Yatırım için bölge seçimine yönelik detaylı bir araştırma yapılmaldır. Bölge veya il seçiminde dikkate alınması gereken kriterlerden birkaçı aşağıdaki gibidir:

• Bölgenin iklim yapısı,
• Bölgeye uygun ırkların verimi,
• Hammadde temininde kolaylık ve maliyet,
• Uygun mera alanının temini,
• Pazara yakınlık,
• ve diğer kriterler.

Koyun çiftliği yatırım maliyeti

Koyun çiftliği kurmak için ihtiyaç duyacağınız toplam yatırım tutarı; sabit yatırım tutarı ile işletme sermayesi toplamından oluşur.

Sabit yatırım tutarı; yatırım döneminde katlanılan maliyetlerin toplamıdır. Koyun çiftliği yatırımında katlanılması gereken sabit varlık maliyetleri aşağıdaki gibidir:

1. Bina-inşaat maliyetleri (ağıl inşaatı, idari bina, çoban evi vs.)
2. Mera arazisi temini (satın alma veya kiralama)
3. Anaç koyun ve koç alım maliyeti
4. Etüd proje giderleri
5. Makine ve teçhizat maliyetleri
6. Diğer giderler

İşletme sermayesi ise koyun çiftliğinin faaliyete geçtikten sonra gelir elde edinceye kadar yapacağınız harcamalar için önceden ayrılması gereken sermaye tutarıdır.

Koyun çiftliği için işletme deneminde başlıca gider kalemleri; yem giderleri, işçilik giderleri, ilaç ve aşı giderleri ve diğer giderlerdir.

Fizibilite çalışması ve raporu

Koyunculuk yatırımı öncesinde detaylı bir fizibilite çalışması yapılarak bir fizibilite raporu hazırlanması önerilir. Yapılması gereken fizibilite çalışması üç ana bölümden oluşur; pazar araştırması, teknik değerlendirme ve finansal analiz.

Koyun çiftliği yatırım süreci

Koyun yetiştirme çiftliği kurmak için izlemeniz gereken süreç aşağıdaki gibidir:

1. Fizibilite süreci
   • Pazar araştırması
   • Yatırım konseptinin belirlenmesi (et yönlü, süt yönlü, kombine hayvancılık vb.)
   • Yatırım bölgesi seçimi
   • Irk seçimi
   • Kapasite seçimi
   • Sürü projeksiyonu hazırlanması
   • Gerekli makine ve ekipmanların belirlenmesi
   • Finansal analiz
   • Diğer araştırma ve hesaplamalar
2. Uygun mera alanı bulunması
3. Ağıl için yer seçimi,
4. Ağıl, idari bina, bakıcı evi gibi yapıların tasarımı ve projelendirmesi,
5. Ağıl ve bina yapılarının inşası
6. Makine ve ekipmanların kurulumu
7. Gerekli işgücünün (çoban, bakıcı vb.) istihdamı
8. Anaç koyun ve koçların temini ve çiftliği transferi
9. ve işletmeye geçiş.

Yatırımcıya öneriler

1. Koyunculuk yatırımında giderlerin minimizasyonu önemlidir. Daha fazla kar için maliyetlerin düşürülmesi gerekir. Bunun için uygun genişlikte ve kaliteli bir meranın varlığı çok önemlidir. Ayrıca yem ihtiyacının uygun yöntemler ile karşılanması önemli hususlardır.
2. Koyun yetiştiriciliğinde ölçek ekonomisi öne çıkmaktadır. Yani işletmedeki (çiftlikteki) koyun sayısı arttıkça, koyun başına birim işletme maliyet düşer. Bu nedenle koyunculuk yatırımından beklenen düzeyde kar elde edebilmek için yüksek sayıda koyun yetiştirilmesi gerekir. Bu sayı; yatırım yapılan bölge, seçilen koyun cinsi, meranın niteliği ve diğer faktörlere bağlı olarak değişmektedir.
3. Koyunculuk meraya dayalı bir hayvancılık kolu olduğundan koyunculuk yatırımlarında uygun şartlarda bir meranın varlığı önemlidir. (Koyunlar, keçilerin ihtiyacı olan meradan daha kaliteli bir meraya ihtiyaç duyar.) Koyun yetiştiriciliğinde meralardan azami ölçüde faydalanılması şarttır.
4. Verimlilik: Koyunculukta, yüksek kar için yüksek verim sağlamak gerekir. Yüksek verim sağlamak için de iyi beslenme, sağlık kontrolleri vb. hususlar önemlidir.
5. Koyun sayısına bağlı olarak uygun genişlikte ve niteliklerde ağıl inşa edilmelidir. Aksi takdirde koyunlardan beklenen verim alınmaz.
6. Yetiştirilecek ırkın seçiminde çevre şartları, piyasa talebi vb. faktörler dikkate alınarak bir seçim yapılmalıdır.
7. Koyun besiciliğinde yem maliyeti önemli bir gider kalemidir. Bu nedenle yatırım yeri yeri olarak yemin ucuz ve kolay temin edildiği bölgeler tercih edilmelidir. Kaba yemini kendi arazisinde temin eden bir yetiştiricinin karlılığı artacaktır.
8. Koyunlarda gebelik süresi ortalama beş aydır.
9. Keçi yetiştiriciliğinde ağırlıklı gelir kalemi süt geliri iken, koyun yetiştiriciliğinde ise ağırlıklı gelir kalemi kuzu gelirleridir.
10. Süt verimi yüksek olan koyun cinsleri: Sakız, ivesi, sardinya vb.
11. Et verimi yüksek olan koyun cinsleri: Kıvırcık, karakaya, hampshire

Devlet destekleri ve finansman

Koyunculuk yatırımında farklı kurumların sağladığı hibe ve destekler söz konusudur. Bunlar aşağıdaki gibidir:

1. TKDK-IPARD programı: Kapasitesi sınırlaması olduğu için küçük ve orta ölçekli koyun çiftliği yatırımlari için uygundur. Yatırım döneminde satın alınan makine teçhizat ile ağıl ve bakıcı evi inşaatı destek kapsamındadır.
2. Bölgesel teşvikler: Entegre hayvancılık yatırımı yapılacak ise Ekonomi Bakanlığının sağladığı bölgesel teşviklerden faydalanılabilir. Bu teşvikler; KDV indirim, kurumlar vergisi indirimi, yatırım yeri tahsisi ve gümrük vergisi muafiyetidir.
3. Anaç koyun desteği: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının işletme döneminde anaç koyun başına sağladığı doğrudan destektir. >>Detay bilgi için …

 

 

KOYUN YETİŞTİRİCİLİĞİ YATIRIMI İÇİN FİZİBİLİTE ÇALIŞMASI

 

Bir küçükbaş hayvancılık türü olan koyun yetiştiriciliği işi yapmak isteyen yatırımcı ve girişimcilerin öncelikle sektörü iyi bilmeleri ve bu işe ilişkin yeteri düzeyde araştırma yapmış olmaları gerekir. Yatırım miktarı arttıkça araştırmanın detaylandırılması ve karlılığı etkileyen tüm faktörlerin dikkate alınması gerekir. Yatırım öncesinde sektördeki gelişmeleri takip eden ve sektörü yakından bilen bir uzman ile birlikte çalışmaları yatırımcının faydasınadır.

Koyunculuk alanında yapılacak bir fizibilite çalışması ile koyun ürünlerinin arz ve talep durumu araştırılır, yatırımın kapasitesi belirlenir, yatırım için kuruluş yeri alternatifleri değerlendirilerek en uygun bölge seçimi yapılır ve gerekli teknik altyapı belirlenir. Detaylı bir maliyet hesaplaması yapılarak yatırımın finansal analizi yapılır ve en sonunda ise yatırımın karlılığını etkileyecek potansiyel riskler ve karlılık üzerindeki etkileri araştırılır ve hesaplanır.

Koyun yetiştiriciliği alanında yapılacak bir yatırım için hazırlanacak fizibilite içeriği, yatırımın konseptine bağlı olarak değişmektedir. İhtiyaç duyulan fizibilite çalışması için genel başlıklar aşağıdaki gibidir.

1. Sektörel değerlendirme

• Türkiye’de küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık sektörünün genel durumu,
• Kırmızı et sektörü arz durumu,
• Süt sektörü arz-talep durumu,
• Mera ve yem bitkileri üretim alanları,
• Türkiye’de koyun ırkları
• Koyun yetiştiriciliğinde besi yöntemleri ve dönemleri
• Yatırım için uygun kapasite belirlenmesi ve kuruluş yeri seçimi,
• Yatırım yapılacak bölgenin arz-talep açısından değerlendirimesi
• Rekabet durumu ve rakip analizi,
• Satış için hedef bölge seçimi (coğrafi konum, nakliye avantajları vs.),
• Kurulacak yer için pazar payı tahmini ve satış tahminleri,

2. Hukuki değerlendirme

• Koyun yetiştiriciliği yapılan bir işletmenin tabi olduğu mevzuat ve yükümlülükler
• Koyun çiftliği işletmesi için alınması gereken izin ve lisanslar
• Ağıl ve mera için arsa ve/veya arazi satın alma veya kiralama işlemleri
• Koyun yetiştiriciliği için Devlet tarafından verilen teşvik ve destekler

3. Teknik değerlendirme

• Koyun çiftliği için gerekli makine ve ekipmanlar
• Koyun yetiştiriciliğinde üretim sürecleri: Damızlık seçimi, koç katımı (aşım), gebelik, kuzulama, kuzu büyütme, anaç koyun ve koçların beslenmesi, koyunların temizliği ve bakımı, kırkım, ayıklama ve diğer iş süreçler,
• İş akış şemaları,
• Sürü projeksiyonu,
• Yem tüketim miktarlarının hesaplanması,
• İhtiyaç duyulan mera alanı ve niteliği,
• Ağıl için yer seçimi, ağıl yapısı ve özellikleri,
• Besi yöntemleri ve besiyi etkileyen faktörler
• Üretim ve kalite standartları,
• Koyun çiftliği için sabit sermaye yatırımı: Arazi/arsa satınalma, damızlık koç-kuzu alımı, etüt ve proje giderleri, bina-inşaat maliyeti, taşıt maliyeti, demirbaş maliyeti ve diğer maliyet kalemleri,
• Koyun çiftliği için işletme giderleri: Yem giderleri, işçilik ve personel giderleri, enerji giderleri, bakım-onarım giderleri, amortismanlar ve diğer giderler,

4. Mali (finansal) değerlendirme

• İşletme gelirleri tahmini: karkas et geliri, süt geliri, yapağı geliri ve diğer gelir kalemleri,
• Başlangıç yatırım tutarı,
• İşletme sermayesi,
• Toplam yatırım tutarı,
• Finansal kaynak planlaması,
• Gelir tablosu,
• Nakit akım tablosu,
• İskonto oranı (AOSM)
• Net bugünkü değer,
• İç verimlilik oranı,
• Yatırımın geri ödeme süresi.

5. Ekonomik değerlendirme

• Projenin kurulduğu bölgenin ve ülke ekonomisine katkıları,
• Koyun çiftliğinin fayda-maliyet analizi

6. Risk değerlendirmesi

• Koyun çiftliği yatırımında ve işletiminde karlılığı etkileyen potansiyel riskler ve yatırım açısından değerlendirmesi,
• Risklerin yönetilmesine ilişkin çözüm geliştirilmesi,
• Duyarlılık analizi ile proje değişkenlerindeki bir değişmenin projenin karlılığı üzerindeki etkisinin hesaplanması,

7. Sonuç ve öneriler

• Fizibilite sonuçlarının yatırım kararı alınması açısından değerlendirilmesi,
• Yatırım ve işletme sürecine ilişkin öneriler,
• Yatırım uygulama planı.